Binisayang Inaugural Speech ni Pangulong Noynoy Aquino


Ang pagtindog nako dinhi karon nagpamatuod nga kamo ang akong tinood nga kusog. Wala nako handoma nga moabot ta sa punto karon, nga ako manumpa sa inyong atubangan isip inyong Presidente. Wala ko manghinaut nga mahimong tuburan sa paglaum ug sumusunod sa mga problema sa atong nasod.

Ang akong tumong sa kinabuhi kasarangan lamang: mahimong matinumanon sa akong mga ginikanan ug sa nasod isip usa ka dungganan nga anak, buotan nga maguwang, ug maayong lumulupyo.

Gikontra sa akong amahan ang diktadurya ug iyang gibuhis and iyang kinabuhi aron matubos ang atong demokrasya. Giula sa akong inahan ang iyang kinabuhi aron maampingan kining maong demokrasya. Akong itugyan ang akong kinabuhi para masiguro nga ang atong demokrasya may kapusalanan sa matag usa. Nagpuhonan na mi ug dugo ug andam kaming buhaton kini pag usab kung kinahanglan.

Sikat man ang akong mga ginikanan ug ang ilang nabuhat, nasayod pod ko sa mga problema sa mga ordinaryong mga lungsuranon. Sayod kitang tanan kung unsay bation ilawom sa gobyernong buta ug bungol. Sayod kitang tanang kung unsay bation kung hikawan sa hustisya, kung gibalewala sa mga tawong gisaligan ug gitugyanan nato isip atong mga manlalaban.

Kamo ba nakasinating kalimtan sa gobyernong inyong gisuksok sa puwesto? Ako pod. Kamo ba nag-antos sa trapiko aron lamang sapawan sa mga gahari-haring may wang-wang sa kalsada? Ako pod. Kamo ba napul-an na sa gobyernong imbis mosilbi sa katawhan kinahanglan pa nilang pagpasensiyahan ug antuson? Ako pod.

Pareho ko ninyo. Daghan na nato ang miboto gamit ang ilang mga tiil – gibiyaan na nila ang atong nasod sa pangpangita ug pagbag-o ug kalinaw. Giantos nila ang kalisod, gisagubang ang kakuyaw sa laing nasod tungod kay didto dunay paglaum nga dinhi sa ato bisa’g dyutay dili nila makaplagan. Sa pipila ka mga panahon nga kaugalingon ko lang ang akong giasikaso, apil ko nakahuna-huna pod – dili na ba gayod mabag-o ang gobyerno nato dinhi? Wala kaha sa laing nasod ang kalinaw nga akong gipangita? Diin man nahisulat nga kinahanglang puro pag-antos ang kapalaran sa Pilipino?

Karong adlawa – dinhi matapos ang gobyernong way pagtagad sa mga dangoyngoy sa katawhan. Dili si Noynoy ang mihimo ug pamaagi, kamo ang hinungdan kung nganong karon, matapos na ang pag-antos sa katawhan. Kini lang pod ang sinugdanan sa akong kalbaryo, pero kung daghan tang magpas-an sa krus ato ning kayahon, bisan unsa kabug-at.

Sa tabang sa saktong padumala sa umaabot nga tuig, makuhaan ra pod ang daghan natong mga problema. Ang kapalaran sa Pilipino maibalik sa saktong lugar, nga sa matag tuig, pa minus ug pa minus ang problema ni Pinoy nga nanglimbasog ug may kasiguruhan sila nga mahimong mapadayonon na ang pagbintaha sa ilang sitwasyon.

Ania kami aron mosilbi ug dili magmando. Ang mandato ninyo kanamo ay kabag-ohan – usa ka linaw nga sugo para ayuhon ang pangagamhanan ug katilingban gikan sa pangagamhanan nga pipila lamang ang nakapahimulos paingon sa usa ka pangagamhanan nga kaayohan sa katawhan ang giatiman.

Kini nga mandato maghiusa kaninyo ug sa inyong presidente alang sa pagbag-o – usa ka baroganan nga akong gipanumpa niadtong kampanya ug gidawat ninyo niadtong adlaw sa pagpili. Atong singgit niadtong kampanya: “Kung walay corrupt, walay kabos.”Dili lamang kini pang slogan o pang poster – kini ang mga prinsipyong gibarogan ug nagsilbing batayan sa atong administrasyon.

And atong nagpangunang kaakohan mao ang pag panlimbasog nga malingkawas ang nasod gikan sa kawad-on, pinaagi sa pagpatuman sa kasaligan ug maayong pagdumala sa pangagamhanan.

Ang unang lakang mao ang pangkuha ug tul-id ug kasaligan nga sari nga mga mamuno. Magsugod kini nako. Manlimbasog ko nga mahimong maayong ehemplo. Dili ug dili ko gayod sayangon ang pagsalig nga inyong gitugyan nako. Siguruhon nako nga ingon ani usab ang pangandoy sa akong Gabinete ug sa mga mahimong mga kauban sa atong pangagamhanan.

Nagatuo ako nga dili tanan nga nagsilbi sa gobyerno mga corrupt. Ang tinuod, mas daghan nila ang matinumanom. Gipili nila ang pagsilbi sa gobyerno aron makahimo ug kaayohan. Karon, duna na silay kahigayonan nga magpakita ug katakos. Gilaoman nato sila sa pag supil sa korapsyon sa sulod sa burukrasya.

Sa mga gibutang sa pwesto sa pamaaging supak sa balaud, kini ang akong bahad: sugdan nato ang pagpahibalik sa pagsalig pinaagi sa pag-usisa sa mga “midnight appointments”. Hinaut nga magsilbi kining bahad sa mga naghuna-huna nga ipadayon ang balikog nga pamaaging naandan sa kadaghanan.

Sa mga pit-os nato nga mga kaigsoonan, karon, ang pangagamhanan ang inyong kampyon.

Dili nato paglantangon ang mga panginahanglan sa atong mga tulun-an, busa paningkamotan natong sulbaron ang kakulangan sa atong mga klasehan.

Hinay-hinay natong minusan ang kakulangan sa imprastraktura para sa transportasyon, turismo, ug pamaligya. Sugod karon, dili na pwede ang “pwede na” ngadto sa mga kalsada, taytayan, ug building tungod kay mamahimong responsibilidad sa mga contratista ang kanunay nga maayong kahimtang sa ilang mga proyekto.

Buhi-on nato ang programa nga “emergency employment” ni kanhi presidente Corazon Aquino sa pagpatukod ug mga bag-ong imprastraktura. Kini ang maghatag ug trabaho sa mga local nga katilingban ug makatabang sa pagpalabong nila ug sa atong ekonomiya.

Dili kami mamahimong hinungdan sa inyong kalisdanan or perwisyo. Pakusgon nato ang pagkolekta ug hunongan nato ang korapsyon sa Buhatan sa Rentas Internas ug sa Customs para mapondohan nato ang atong mga gitinguha alang sa tanan, sama sa:

· May kalidad nga edukasyon, apil ang eskewelahang bokasyonal, aron makapangita ug dalaygunon nga tabaho ang dili makapag college;

· Serbisyong panglawas, sama sa Philhealth para sa tanan suod sa tulo ka tuig;

· Puy-anan sa sulod sa mga luwas nga katilingban.

Pakusgon ug palabungon nato ang gidaghanon sa atong kasundaluhan ug kapulisan, dili aron tubagon ang interes sa mga naghari-hari, kundi para protesyonan ang mga lungsuranon. Giula nila ang ilang kinabuhi aron dunay kahigayunan ang kalinaw ug pagdait sa atong nasod. Midoble na ang populasyon nga ilang gibantayan, mao gihapaon ang ilang gidaghanon. Dili husto nga ang nakigbati gikaluy-an.

Kung kanhi dunay fertilizer scam, karon dunay pag amoma nga matuod para sa mga mag-uuma. Tabangan nato sila sa patubig, extension services, ug sa pagbaligya sa ilang ani sa kinatas-ang presyong mahimo.

Gitahasan nato si Secretary Alcala nga magtukod ug mga trading centers kung asa molahos na ang mga mag-uuma sa mopalitay – wad-on na nato ang naa sa tunga, lakip na ang kotong cop. Sa ingon-aning pamaagi, and kanhi mapaadto sa tunga mahimo nang bahinon sa mga mag-uuma ug mopalitay.

Himuon natong madanihon sa negosyante ang atong nasod. We will cut red tape dramatically and implement stable economic policies. We will level the playing field for investors and make government an enabler, not a hindrance, to business. Sa ingon-aning pamaagi lang nato matubag ang kakulangan sa trabaho para sa atong mga lungsuranon.

Tuyo natong padaghanon ang trabaho dinhi sa atong nasod aron dili na kinahanglang manimpalad sa ubang nasod aron makakita ug trabaho. Apan samtang wa pa nato kini makab-ot, akong gisugo ang mga kawani sa DFA, POEA, OWWA ug uban pang mga hintungdang ahensiya nga mas pahugton ang pagtubag sa nga dangol-ngol ug panginahanglan sa mga Overseas Filipino Workers.

Pahugton nato ang pamaagi sa konsultasyon ug pagtaho sa mga lungsuranon. Paningkamotan namong mapatuman ang naitala sa atong Konstitusyon nga giila ang katungod sa mga lungsuranon nga masayran ang atong pampublikong patakaran.

Gibuhi nato pagusab ang diwa sa people power niadtong kampanya. Ipadayon nato kini paingon sa tul-id ug madayganong pagdumala. Ang mituo sa people power nakapunting sa uban ug dili sa kaugalingon.

Sa mga midaug-daug nako, kaya nako kamong pasayloon, ug gipasaylo ko na kamo. Sa mga midaug-daug sa mga lungsuranon, wa koy gahom aron kalimtan ang inyong mga kasal-anan.

To those who are talking about reconciliation, if they mean that they would like us to simply forget about the wrongs that they have committed in the past, we have this to say: there can be no reconciliation without justice. Sa pagkalimot sa mga kasal-anan napasiguro mong ma-otro pa ang mga pagkakasala. Secretary de Lima, you have your marching orders. Begin the process of providing true and complete justice for all.

Gikalipay usab namong ipa-ambit kaninyo ang pagdawat ni kanhi Chief Justice Hilario Davide sa hagit nga pagtukod ug pagpanguna sa usa ka Truth Commission nga magahatag ug patin-aw sa daghang issues nga hangtod karon wa pay tubag ug kasulbaran.

Bisan-kinsa man ang nasayop, kinahanglang moatubang sa hustisya. Dili mahimong padayon ang pamaagi nga walay tulubagon ug padayon ang pagdaug-daug.

My government will be sincere in dealing with all the peoples of Mindanao. We are committed to a peaceful and just settlement of conflicts, inclusive of the interests of all – may they be Lumads, Bangsamoro or Christian.

We shalI defeat the enemy by wielding the tools of justice, social reform, and equitable governance leading to a better life. Sa hustong pangagamhanan mahimong maanindot ang kinabuhi sa tanan, ug sa kinabuhi nga alindot, kinsa pa ang dunay gustoing mobalik sa panahon sa panagdaug-daug?

Kung kauban mo nako, mapatunhay nato ang usa ka nasod kung diin pare-pareho ang kahigayunan, tungod kay pare-pereho natong gituman ang atong mga tulubagon.

Bag-o pa lang, ang matag usa nato mibarog sa presinto. Miboto kita sibo sa atong katungod ug konsensya. Wa ta moatras sa katungdanan nato nga depensahan ang maong katungod.

Pagkahoman sa inihapay, gimatuod ninyo nga ang katawhan ang kusog sa nasod.

Ingon ani kabililhon ang atong demokraya. Kini ang pondasyon sa atong paghiusa. Nangampanya kita alang sa kabag-ohan. Tungod niini, duna nay garbo ang Pilipino. Kitanga tanan apil sa usa ka nasud kung diin mahimo nang mangandoy pagusab.

To our friends and neighbors around the world, we are ready to take our place as a reliable member of the community of nations, a nation serious about its commitments and which harmonizes its national interests with its international responsibilities.

We will be a predictable and consistent place for investment, a nation where everyone will say, “it all works.”

Giimbitahan nako kamo karon nga mosaad sa atong mga kaugalingon, sa mga lunsuranon, WALAY MABIYAAN.

Walay byahe sa gawas sa nasod ug walay gastuson kung walay hustong hinungdan. Walay pagbiya sa mga pulong nga gibuhi-an niadtong kampanya, karon, ug hangtod sa mga umaabot pang pagsulay nga agi-an sulod sa unom ka tuig.

Walay bintahaan, walay padrino, ug walay pagpangawat. Walay wang-wang, walay counterflow, walay tong. Panahon na aron kita motabang pagusab.

Ania kita karon tungod kay magkauban kitang mobarog ug motuo nga dunay paglaum.

The people who are behind us dared to dream. Today, the dream starts to become a reality. Kaninyo nga naghuna-huna pa kung motabang mo sa pag pas-an sa atong krus, usa lamang ang akong pangutana – kung kanus-a ta midaug, karon usab kamo moampo?

Kamo ang akong boss, busa dili mahimong dili ko maminaw sa inyong mga sugo. We will design and implement an interaction and feedback mechanism that can effectively respond to the people’s needs and aspirations.

Kamo ang nagdala nako dinhi – ang atong mga volunteers – tigulang, bata, celebrity, ordinaryong tawo, nga mituyok sa Pilipinas para ikampanya ang pagbag-o; ang akong mga kauban sa balay, nga nag atiman sa tanan kong mga personal nga panginahanglan; ang akong pamilya, higala ug katrabaho, nga mibulig, nag-amoma ug mihatag nako ug suporta; ang atong mga manlalaban, nga nagbudlay aron bantayan ang atong mga boto ug siguraduhong maihap ang matag usa; ang akong mga kapartido ug kaalyado nga kauban nakong nangahas mangandoy; ug ang milyon-milyong mga Pilpinong naghi-usa, misalig, ug wa mawad-i ug paglaum – inyo ang akong kinasing-kasing nga pagpasalamat.

Wa koy nawong nga ikatubang sa akong mga ginikanan, ug kaninyong mga nagdala nako niining yugto sa akong kinabuhi, kung dili nako matuman ang akong mga gibuhi-an nga mga pulong karong adlawa.

My parents sought nothing less and died for nothing less than democracy, peace and prosperity. I am blessed by this legacy. I shall carry the torch forward.

Tumong ko nga sa pagkanaog nako sa katungdanan, makaingon ang tanan nga layo na ang naabtan nato sa pagtahak sa tul-id nga dalan, ug mas nindot na ang kaugmaong ibilin nato sa susunod nga henerasyon. Ubani ko ninyo sa paghuman nining bugno. Dali na sa tul-id nga dalan.

Daghang salamat ug mabuhi ang mga Pilipino!


Photograph: Ted Aljibe/AFP/Getty Images

No comments:

Post a Comment